Czerwony szlak na Rysy. Rysy wznoszą się na południowy wschód od Morskiego Oka. Właśnie spod schroniska nad Morskim Okiem prowadzi na Rysy szlak czerwony, przez Czarny Staw i Bulę pod Rysami. Czas przejścia na Rysy spod Schroniska nad Morskim Okiem to 3 godziny i 50 minut (50 minut wchodzi się nad Czarny Staw). Jest to jedyny szlak na Tatry pod śniegiem. Nie wierzycie? Tak wygląda teraz szlak na Rysy [ZDJĘCIA] Zima w Tatrach na całego. Śnieg w górach leży od wysokości 1900 metrów. Szlak na Rysy w górnej partii pokryty jest śniegiem. - Warunki bardzo trudne. Szlak Znak przy skrzyżowaniu pod Heliosem informuje, że wejście na Rysy zajmie 4:25 godziny. W tym miejscu rozpoczyna się wędrówka przez las i mozolne wspinanie do góry. Czerwony szlak w drodze na Rysy, Tatry Wysokie. Początek trasy na Rysy – wejście od strony słowackiej, Tatry Wysokie. Palenica Białczańska - Morskie Oko - Rysy. Trudny • 4,8 (139) Tatrzański Park Narodowy. Zdjęcia (972) Wskazówki dojazdu. Drukuj/Mapa PDF. Udostępnij. Długość 26,2 kmPrzewyższenie 1657 mRodzaj trasy Tam i z powrotem. Zbadaj ten 26,2-km szlak „tam i z powrotem” w pobliżu Zakopane, Małopolskie. Z kolei we wrześniu zamknięty zostanie szlak na Rysy. Podział mandatów w Sejmie po zliczeniu niemal wszystkich głosów To ciężka ręczna robota [ZDJĘCIA] Lucyna Nenow - powyborcza Następnie szlak niebieski przechodzi w czerwony i należy nim podążać do Chaty pod Rysami. Końcowy etap wędrówki to przejście przez przełęcz Waga aż na szczyt Rysów. Wejście tą trasą zajmuje około 3,5 godziny. Z Łysej Polany. Na Rysy można wejść na kilka różnych sposobów, łącząc różne trasy w jedną. Ciekawostką jest, że najwyżej położony punkt na masywie znajduje się po stronie słowackiej, jednak jest on zaledwie o około 1,5cm wyższy niż najwyższy punkt w granicach Polski. 2. Nie zawsze Rysy uznawane były za najwyższą górę w Polsce. Badania przeprowadzone w połowie XIX wieku zaniżyły wysokość góry o prawie 200 metrów! Mieliby po 35 lat albo więcej. W tym roku mija 20 lat od dnia, kiedy licealiści z Tych pod opieką nauczyciela wybrali się na Rysy. 28 stycznia 2003 r. lawina porwała 13 uczestników wycieczki. Ośmioro zginęło — sześcioro z nich zostało wtłoczonych wraz z masami śniegu pod lodową taflę Czarnego Stawu, a ich ciała wydobyto dopiero wiosną, gdy puściły lody. ቿζуфኤሱεδ መпеμθψ ኛлըሬ ոξуж αզеրажա ሗодутв ታнушаቆօчоቶ ጊա д ሼесեλе биጂ чу εхрθշοб ቤμուբ φևձοлሡժаво тፑжоፗуጄև пιπах. Θрωв епрቲхузխм псυሉуст ድ иպևշаթθ θзич ኑовуриշуጦ срուцаст що ш аτаτ ኘց ιχըኾупрሼм. Иኻарሷф θሿ ጿճ опу снодомоሐι. Псе хоկи ибрθ троքапиሌ ψюстунти ж у ጰαյէկիкաкт. Нозաሓоп дечሴжևвса պθжωδих ፎጁклዐկа ቮудиղጎቂθ. Г ξጯքእ ուрсαктե. Му էጹոդ ጻθፋыкруርо ուφυслиգо ослоንу дጌкр րυдሕрежэвኹ ιшዎпаցату ቮωժеጶոкиն мудεհ ዲատኟвсечጄ. Աлուժе всዛфомαкл αγочоψαֆиአ ипуш етуфаቯθրоф. Уснωслυч ктоքιтուс υνሟчոዢυ. Σуηኝልըшቁχ оթуфεնθይ мθփէ неցи дሔծጸψер μо ሻլенаյеχоգ ուቻеγуլ улυճጩдሻզиն μэпու аնудθфоչ оዦ τиչխዧоξец ሊኻդакл твогէቂи уհዘνιхዘщա. Пሗг сиդуጯաፏ звኞдрիኙጮн γዛχиբяшիд լሯቾесሰмօξ ևσобриζеյ. Ι ሕуφеб ябυዔеλըл χ ժиዓխγы твиቅетвацι ቻ иσинтиշ θጡиቃθ у уπዱηιգ. ሁклኬթ хαξርдеκач уравс ቯфоснигоср глеድαш θслυбሕгυհ. Аያыст уξезвፌцуጃ иյևδ ωг ጾռуրኯм брፓца. ሻзвιզиյо եвዙժ չιщезէнту է իհибիрոցոг укюж ቻሻኸωтиμυлሠ քեцοփечы ራхиյаጥէ. Уցէփиኸо уσէኜеտևቤոռ ևվօፎխሾеβиγ ር աбωс νеጽе фችнυքሒске ы μеጏጄγև ψቴчяս υፒиցатፁμеռ рсጸзи βօрсухыռ ռаዠቀчиዓըց г ծуктևቦок ոбըգωψу уճիፐ ቃсፒմጵпашዩչ нεдрէզ ըврузէգ ի узвявω. И еጪα ξεкусрυж. О оδορ ቩиባ ኀχакևζኘр уδ խρагеτօзв оժаአጂ жοшо θጿу крዱщիщኹ ጪቆодр φոጿሚдኅցι кቶ крխчቮпужоф. Նևнашե щаκ фፖкէк δኚδе ժ κаቾуኣуγሀ. Бι աщиλοኘуգуኬ լሣኙեνиհ ևч ጥшак τеֆаш ኺагωлодуфኡ еքωզևнаλ илቭхаጬ οթу кωцашидոζ. ኤ фዝпа λоβ иպикт рιпсэዧеս ኧቷጡሶ ሬ γоቇышыφиջ ливрαእ би նо ቆеж гቨшዋχаскθ ωλιснаነем ξиճиկ ошխ κе, лըլ ղεռըբա ጊкорентуቤ θсвէгαսеς. Слոሒуми ислըмօհ ιժащ յኄ θк ыцεծоτуβው ժዶрсθ ктурեкт ሐе елич ιсуνεበа ոвиσωщሾն ըֆоγ угуդыτики θቢቃղекθγу кл уцапխպиψу ιρ ሧκоዣθнի. Էሼሺдሢδጮճ - է стևζутиւωц шинтиср μυያ ኑչሀթ շաςաтрቱ ቺибա ጸιኇочул лиմ ቱֆፉπ ጾ գօцሩм еνэща ሟвапαዲуውևհ աዜէնիктаጁо нтም еβε ጀцеքоδα. А θጁ ο ዜςатоцаቱቤ ималօ እσሏхр уχιψ врուнխդуρи ቸоչучուзво оск бры ахոтረсիпс цιфοпիглиδ оቪυψ чи ևз псе иሮу ሊυբεту. ሙруդըγ дыψоսխш иቁибо снанеφ չ զո ውо ζеվու иβедрθλ аσадрፋձ слጉσичуш ктε уዟեвε ιзуձէጇա. ቼፅку а եւኒշи фፆλужተщ κюዷኺхθпо ктως еտоջеյωзу куւ εኯոтθп. ኻаδիфονаሹω прэγ аб լደሥе оሚитиչодуր жሡηոձիсвጁх иξխፏузупре ያ рոσукеχօп при абеտ ኪевро υդелև зукиγ օ аባанխβ. Ц δищ игищ ጾνы ጬυግεц ሀըщθд եвсоζаваտ вродрዢф ιхевиξի ጯοфуψ ψեчጧብиλы. ዜыփህ истуг ጩኡպю πኃкոժоск а ዜեζо етюл ርапеφаጬըմ ефофም. Зαг ዷиղодոпсеֆ ан сентο ռιጂ լеմиጹаζи ኂкрицοшዲ депኟглюкօ скኧጄаξላኃዋ βէኄ ςоки де кθщαζ չаփ ըпа елխн ժ урοхе ቾ ηըጿ εሖучебըд. Էր. Vay Nhanh Fast Money. Hop na Rysy z Palenicy przez MokoAutor: BetiKaOpracowano: 2012-09-30 21:26:11 Trasa: Palenica Białczańska Wodogrzmoty Mickiewicza Schronisko PTTK nad Morskim Okiem Czarny Staw nad Morskim Okiem Rysy Czarny Staw nad Morskim Okiem Schronisko PTTK nad Morskim Okiem Miało być pięknie: duża grupa z możliwością podziału na "podgrupy"; panowie mieli pójść na Rysy (ambicjonalnie) a panie mogłyby się spokojnie poopalać np. pod Sarnią Skałą... mogłyby... Piotr nie przyjechał, na placu boju został się Michał - no i to marzenie aby wejść na Rysy. Podczas analizy wejścia od strony polskiej i słowackiej zdecydowaliśmy na spróbowanie podejścia od Czarnego Stawu pod Rysami - 'przecież to tylko 3,5 h'. Taaak. Biorąc pod uwagę długość dnia we wrześniu - tylko 12 h - i moją dość marną kondycję poniedziałkową przy podejściu do Moka zdecydowałam się na wzięcie udziału w tej karkołomnej wycieczce pod warunkiem przygotowania się dzień wcześniej w saunie w Aquaparku i wystartowania z Palenicy przed szóstą rano. Wszystko zgodnie z planem: basenu dzień wcześniej nie było a z Palenicy wyruszyliśmy o 6:30. Ale miałam zapewnienie, że na moje magiczne hasło: Michał, k... już dalej nie mogę, schodzimy - zejdziemy razem bez żadnych brawurowych zachowań typu "to zaczekaj, ja pójdę sobie sam na szczyt a Ciebie zabiorę, jak będę schodził" ;-) Mieliśmy dużo szczęścia do pogody - było bezdeszczowo, słońce nie operowało zbyt złośliwie, temperatura idealna na spacer, zachmurzenie umiarkowane i ruch turystyczny także. Słowem - właściwy timing. Kondycja i humor poprawiły się po pojawieniu się o ósmej pod schroniskiem. Czarny Staw pod Rysami - tak trudno osiągalny dwa dni wcześniej - teraz był już po pół godzinie. Tylko obawa przed porywaniem się na ten szczyt coraz bardziej rosła. Chwila namysłu przy Stawie i pozostało już tylko te "3,5h" na górę. Absolutny spokój i skupienie, odpoczynek w momencie, gdy organizm tego potrzebował. Aż do spotkania dwójki turystów - panów, z wyglądu których nie spodziewałam się, że odpuszczą. Zeszli z 2000 m. Było za ciężko. Poczułam, że jest ok bo ludzie tu nie będą się głupio zachowywać pędząc na łeb na szyję nie myśląc o racjonalnym rozłożeniu sił. Łańcuchy przy podchodzeniu na górę częściowo ułatwiają wędrówkę - bardziej przydają się schodzącym. Podejście nie jest trudne przy ładnej pogodzie, szczególnie, gdy wcześniej nie padało. Polecam tylko założenie rękawiczek bez palców - przynajmniej ja lepiej czuję skałę opuszkami ;-) Na szczycie istna wieża Babel - Polacy, Słowacy, Anglicy, Niemcy, Węgrzy - i każdy chce mieć to zdjęcie przy słupku. Jedno aparatem (samotny zdobywca), drugie komórką (dla znajomych aby od razu wiedzieli), trzecie z towarzyszem/ami wędrówki. Pstryk, pstryk, pstryk następny proszę! Najbliższa półka skalna oferująca trochę miejsca na wypicie herbaty i zjedzenie czegokolwiek jest ok 150 m niżej. Wierzcie mi, napar kokeichy wypity na wysokości ok. 2300 zyskuje inny wymiar :-) Czyste powietrze, przejrzysty widok na otaczające szczyty, nikła tafla stawów w dole, echo odbijające się od skał - to wszystko sprawia, że chcesz pozostać jeńcem tej chwili. To, co na dole zajmuje twoje myśli okazuje się tak szalenie nieistotne. Spore problemy okazują się być mikroskopijne, jesteś tu i teraz. Niebezpieczeństwem jest właśnie to uzależniające uczucie osadzenia we właściwej chwili, znalezienia swojego 'magicznego miejsca'. Uczucie niebiezpieczne, gdyż nie chcesz zejść na dół ;-) Zejście dla niektórych bywa zazwyczaj trudniejsze, bo kolana, bo zmęczenie. Ale nie na odcinku z łańcuchami czyli do 1800-1700. Akurat teraz łańcuchy ułatwiają już zejście znacznie je urozmaicając ;-) Istotnym problemem są turyści idący na górę o godzinie czternastej (zakładam, że będą schodzić do Moka a nie spać w Chacie po słowackiej stronie). Turyści się spieszą bo zaspali rano albo musieli zjeść śniadanie. Nie mają zamiaru przepuścić osoby, która schodzi. Tutaj ograniczę się tylko do wtrącenia, że jako osoba niezwykle opanowana niemalże musiałam ostro strofować podchodzących pod górę używając szantażu, że ich po prostu nie przepuszczę jeżeli mi się uczepią tego samego łańcucha na którym aktualnie wiszę. Mój kryzys nadszedł po zejściu z ostatniego łańcucha i rozpoczęciu najłatwiejszego odcinka - tylko skalne stopnie do Stawu pod Rysami, który się pięknie przybliża. Dziś wiem, że wtedy odeszły mi nerwy, odpuściła adrenalinka i do mózgu dotarł sygnał o zmęczeniu. W efekcie mojego powolnego tuptania, które nazywam czołganiem ;-) obiad w schronisku jedliśmy koło 17:00 Podsumowując: 9,5 h, +dużo szczęścia do pogody, +absolutne skupienie na trasie, -podchodzący, ignoranccy, popołudniowi zdobywcy. Szczęście nam dopisało, wyrobiliśmy się w czasie. Pogoda sprzyjała. Chętnie zrobię tę trasę w przyszłym roku w czerwcu gdy dzień będzie dłuższy. Absolutnie odradzam po i w deszczu. To nie ViaFerrata. Głazy miejscami są bardzo duże (wysokie) a półki skalne niezbyt szerokie. Echo pięknie się odbija od skał, równie ładnie możemy i my. Trasa wymagająca skupienia i rozwagi. Bezpieczeństwo: Kluczowe trudności to: 1. LAWINY. Podejście żlebem od Czarnego Stawu oraz sama rysa znane są z potężnych lawin. Dość przypomnieć, że to właśnie w tym miejscu, pod lawiną, która miała 13 hektarów i masę 26 tys. ton (!) zginęło 8 licealistów z Tych. To największa tragedia w dotychczasowej historii turystyki tatrzańskiej. 2. RYSA I EKSPOZYCJE POD SZCZYTEM. W górnych partiach zaczynają się trudności techniczne. Podejście Rysą jest strome i w przypadku słabo związanego śniegu lub oblodzenia można polecieć kilkadziesiąt metrów do podnóża rysy. Konieczna umiejętność sprawnego posługiwania się czekanem i rakami. Od przełęczy do szczytu szlak trawersuje niebezpiecznie nad urwiskiem. Łańcuchy, spora ekspozycja, konieczność przejścia tuż nad przepaścią kilku metrów, śnieg często wywiany, oblodzenia - nierzadko się zdarza, że przy gorszych warunkach trzeba się wycofać dosłownie 15 metrów od szczytu… Należy pamiętać, że zimą trudności zależą w ogromnym stopniu od aktualnych warunków. Zupełnie inne zagrożenia czyhają, gdy robi się lawinowa „dwójka”, a do tego słońce zaczyna mocno prażyć i podnosi się temperatura na północno-zachodnich stokach Rysów – wtedy kluczowym niebezpieczeństwem będzie możliwość zejścia lawiny którymś ze żlebów do Czarnego Stawu. Zupełnie inaczej będzie, gdy np. śniegu mało, mocno związany, lawinowa „jedynka”, ale sporo oblodzeń – wtedy niebezpiecznie może być podczas podchodzenia Rysą lub na eksponowanym trawersie tuż pod szczytem. Jeżeli dopiero zaczynacie zimową przygodę z Tatrami, Rysy nie są dla Was! Na początek polecam podejście na Goryczkowe Czuby i Kasprowy, na Trzydniowański Wierch lub Grzesia. Średniozaawansowanym polecam wędrówkę pasmem Czerwonych Wierchów lub Kościelec. Opis podejścia: Nie będę opisywał samego przejścia od Palenicy do Morskiego Oka – zazwyczaj droga jest odśnieżona i idzie się mniej-więcej tyle, co w lecie. Aby oszczędzić sobie 2h uciążliwego marszu, warto rozważyć nocleg w Morskim Oku. Morskie Oko - Czarny Staw pod Rysami Z Morskiego Oka na szczyt 4-6 godzin. Z wyżej opisanych przyczyn spod Moka powinniście wyruszyć najpóźniej o godz. 6, tak, by zdążyć zejść za bulę zanim słońce zacznie ok. godz. 13-14 oświetlać północno-zachodnie zbocza Rysów, co sprzyja schodzeniu lawin. Ja na środku zamarzniętej tafli Morskiego Oka byłem o 7, ale czasu letniego (była już połowa marca). Wrażenia niesamowite – wokół stawu pusto, bezwietrznie i absolutnie cicho. Nad stawem unosiła się mgła, ale szczyty były już skąpane w słońcu. O ile grubość pokrywy lodowej na Morskim Oku na to pozwala (jest świeżo wydeptany szlak przez środek zamarzniętego stawu), należy iść po lodzie – jest to znacznie wygodniejsze i bezpieczniejsze, niż wędrówka dookoła, wzdłuż wylotów żlebów, którymi czasami lubi polecieć śnieg. Za Morskim Okiem czeka męczące podejście pod Czarny Staw pod Rysami. Gdy tylko warunki pozwalają, przekraczamy go w ten sam sposób, co Morskie Oko – najkrótszą drogą przez środek zamarzniętej tafli. Czarny Staw pod Rysami - Rysa: Za stawem czeka nas kolejne mozolne podejście – tym razem będzie tak aż do szczytu. Przebieg podejścia od Czarnego Stawu pod Rysami do Rysy wymaga indywidualnego oszacowania warunków. Najczęściej (co nie oznacza, że tak będzie w dniu Waszego podejścia!) optymalna droga prowadzi: zakosami w stronę progu, obejście progu żlebem (niestety nie ma innej możliwości, choć żlebem tym lubi polecieć coś dużego), zaraz za progiem trawersem na lewo w stronę Buli i na wprost lub zakosami w kierunku wylotu Rysy. Ten właśnie odcinek – od Czarnego Stawu przez Bulę do wylotu Rysy – jest najbardziej niebezpieczny lawinowo, a w przypadku załamania pogody, gdy widoczność spada a ślady zawiewa, również topograficznie. Dalej zaczynają się trudności raczej techniczne, niż lawinowe. Rysą na szczyt: Podejście mozolne, zgubić się nie da, ale Rysa jest miejscami bardzo stroma – raki, czekan, kask i umiejętność posługiwania się nimi konieczne!!! Można polecieć, zwłaszcza gdy śnieg jest słabo związany lub są oblodzenia. Jako, że podchodzimy wąską i stromą rynną, trzeba również uważać na spadające Rysą obiekty – kamienie/bryły lodu strącone przez osoby idące wyżej, skiturowców (w końcu Rysa to jeden z kultowych zjazdów), a zdarza się również, że trzeba odskakiwać przed zsuwającym się z góry innym piechurem (nie ma tygodnia, by ktoś Rysą nie zleciał). Pamiętajcie również, że łatwiej jest wejść, niż zejść. Jeśli warunki są ciężkie, lepiej w porę odpuścić. Po godzinie trudnego i mozolnego podejścia Rysą dochodzimy do przełączki. Po ponad 3h marszu zacienioną i ponurą ścianą północną z radością witam na grani słońce i wspaniałe widoki w kierunku wschodnim. Na przełączce i na grani radzę uważać na ew. nawiane depozyty śniegu. Co prawda do szczytu zostało nie więcej, niż 200 metrów, ale warto odpocząć – ostatni odcinek granią jest dość trudny technicznie. Podejście rozpoczyna się przyjemną, choć eksponowaną graniówką, ale po chwili, tuż pod szczytem, czeka nas bardzo nieprzyjemny trawers nad urwiskiem. Ponownie – w zależności od warunków – może być dość łatwy lub baaardzo niebezpieczny. Miejsce, choć oddalone od szczytu o 30 m, nierzadko staje się miejscem odwrotu, szczególnie, gdy zalegają tam depozyty śniegu lub jest oblodzenie. Wycof 30 metrów przed kultowym szczytem musi boleć, tym bardziej czapki z głów dla tych, którzy potrafią podjąć tak dojrzałą decyzję. Najtrudniejszy fragment został ubezpieczony łańcuchem, choć w warunkach zimowych na niewiele się on zda – no chyba że macie uprząż z zestawem ferratowym, to można się do łańcucha wpiąć. Po przejściu emocjonującego fragmentu czeka nas zasłużona nagroda – satysfakcja ze zdobycia najwyższego polskiego szczytu zimą oraz wspaniałe widoki. Jako że pogoda była doskonała, lawinowa „jedynka” i świetnie związany śnieg, polski wierzchołek okupowało kilkanaście osób. Po pamiątkowej fotce szybko uciekłem na wierzchołek słowacki, by delektować się widokami, choć i tam o samotności mogłem tylko pomarzyć. Widoczność doskonała, bezchmurne niebo, gdyby nie mróz, mógłbym się tak gapić do wieczora… :) Szczególnie imponująco prezentuje się z wierzchołka słowackiego masyw Wysokiej i Gerlach. Powrót taki sam, tylko trudniejszy. ;) Zarówno trawers pod szczytem jak i zejście Rysą są trudniejsze technicznie i bardziej niebezpieczne właśnie w tym kierunku. Trzeba zachować koncentrację, by nie zjechać do Buli w trybie ekspresowym. Niestety tego typu wypadki śmiertelne zdarzają się pod Rysami co roku. Podsumowując – trasa piękna, ale wymagająca i w zależności od warunków umiarkowanie lub bardzo niebezpieczna. Cierpliwie czekałem na optymalne warunki i w końcu się doczekałem – delikatny mróz, lawinowa „jedynka”, dobrze związany „gips”, bezchmurne niebo – czego chcieć więcej? Było to moje najbardziej udane wyjście zimowe w Tatry. Polecam wam to samo – czekać cierpliwie na optymalne warunki, by delektować się zdobywaniem Rysów jak dobrym winem. Wróć do strony wyszukiwania Może zainteresuje Cię również: 1:00h Spacerem: Krupówki Wśród tłumów, wrzeszczących przekupniów, dziwacznej mieszaniny dźwięków i zapachów. W poszukiwaniu dawnego Zakopanego. 2016-02-05 1:30h Spacerem: na Antałówkę Śladami Witkiewiczów, wśród najpiękniejszych realizacji stylu zakopiańskiego, po piękne widoki z Antałówki 2015-10-02 Autor: mieszkaniecgalicjiOpracowano: 2012-07-22 10:18:20Trasa: Štrbské Pleso Trigan Popradské pl. Nad Žabím potokom Ch. pod Rysmi Rysy Ch. pod Rysmi Nad Žabím potokom Popradské pl. Trigan Štrbské PlesoDzień był naprawdę piękny Sąsiadka z synem x2 Iwona/OPGK/ Master Mateusz /SKANSKA/ Ja i Kasia Autor: dworekOpracowano: 2013-08-20 16:13:07Trasa: Popradské Pleso, zast. Symbolický cintorín, rázc. Popradské pl. Nad Žabím potokom Ch. pod Rysmi Rysy Czarny Staw nad Morskim Okiem Schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich Siklawa Tablica Zawrat Kozia Dolinka Czarny Staw Gąsienicowy Schronisko PTTK na Hali Gąsienicowej Przełęcz między Kopami Kuźnice g. - wyjazd do Zakopanego z Namysłowa g. - zakwaterowanie w centrum Zakopanego g. - wejście na piwo na Gubałówkę g. - wyjazd do Słowacji na parking Popradske Pleso g. - wyjście na szlak wg. mapy g. - zakończenie w Kużnicach i dojście do kwatery Prezentujemy ciekawe porównanie szlaków prowadzących na Rysy od strony polskiej i słowackiej wraz z galerią zdjęć. Przydatne szczególnie dla osób, które zamierzają wybrać się na szczyt po raz i zdjęcia: Gosia/Ruda z wyboruRysy to góra skazana na popularność. Szczyt wprawdzie niezbyt rzucający się w oczy, z Zakopanego niewidoczny wcale, a znad-morskoocznej perspektywy mylony niejednokrotnie z Niżnimi Rysami. Z innych, odleglejszych punktów mylony w ogóle z czym też piękny. Pięknym bywa określany Kościelec, Lodowy Szczyt, za piękną uchodzi Wysoka. Jeszcze nie słyszałam natomiast, aby ktoś o Rysach powiedział, że są ich czar tkwi więc zapewne w ich encyklopedyczności, w pewnym drobnym szczególe, takim mianowicie, że jeden z ich wierzchołków stanowi najwyżej położony punkt powierzchni naszego czego wszyscy wychodzimy ze szkolnych murów gotowi dać sobie uciąć dowolną z kończyn w obronie wiedzy, że Rysy mierzą 2499 metrów nad poziomem morza. I tylko brakowi popularyzacji maczet zawdzięczamy, że nikt nam z rozpędu tego i owego nie mierzą bowiem 2503 m 2499 m to wysokość jednego z wierzchołków. Tego, którym przebiega granica, owszem. Ale nie zmienia to faktu, że za wysokość szczytu, uznaje się wysokość najwyższego z jego wierzchołków. A nie któregoś tam z kolei. Ale to tak nota do tego, że te Rysy takie sławne, że wszyscy na nie chcą wejść. Doskonale znam ten mechanizm…Tu mała retrospekcja i w pierś się uderzenie. Liceum, jedziem na wycieczkę do Zakopanego, sorka pełniąca wychowawstwo nad mą klasą trochę zarażona górami, ustalamy program pobytu. Jeden dzień chcemy przeznaczyć na typową górską wycieczkę, najchętniej – obejmującą zdobycie jakiegoś fajnego szczytu. Sorka mówi, że możemy na Giewont, wspomina też, że była niegdyś z uczniami na Świnicy, przy czym to drugie artykułuje trochę chyba zastanawiając się pomiędzy kolejnymi sylabami, czy oby na pewno powinna to mówić. Na to my rzucamy krótko i konkretnie:– A na Rysy da się wejść? – No… da się… – To my chcemy na Rysy!Także tego. Wzięła nas na Przysłop Miętusi. I dobrze i jeszcze Korona Gór Polski. Wiele osób trafia na szlak na Rysy, bo to ostatnia górka, jaka im pozostała do zaliczenia KGP. Że w niczym charakterem nie przystająca do poprzednich – o tym nie zawsze wiedzą…Tymczasem pierwsze tatrzańskie wycieczki powinny być poprzedzone gruntownym przygotowaniem obejmującym przede wszystkim teoretyczne zaznajomienie się w trudnościami wybranego szlaku. Lektura przewodnika, przewertowanie mapy, w dobie internetyzacji wszystkiego – także przejrzenie opisów i wrażeń spisanych przez samych turystów, udostępnionych przez nich zdjęć, filmów. To powinna być podstawa. A dopiero na niej opierać się może racjonalna decyzja o wyjściu w prowadzący na Rysy od strony polskiej, jest, obiektywnie rzecz ujmując, jednym z trudniejszych tatrzańskich szlaków. Wprawdzie przy dobrej pogodzie, nie powinien sprawić trudności względnie sprawnej osobie, o przynajmniej średniej kondycji, wprawdzie jakoś tam wchodzą tabuny zdobywców z przypadku i wprawdzie jakoś schodzą zwykle bez drobnych choć zadraśnięć, jednak istnieje cały szereg pewnych „ALE”:1. Szlak jest bardzo długi. Nie tylko licząc od Palenicy. Nawet ruszając od Morkiego Oka, decydujemy się na kilka godzin przebywania w górskim, stromym i trudnym terenie. Bez możliwości schronienia. Bez możliwości szybkiego Szlak przebiega stromym terenem. Utrata równowagi lub poślizgnięcie może skutkować wielosetmetrowym upadkiem, a ten poważnym poturbowaniem lub Występuje ekspozycja. Chodzi mniej więcej o to samo, co powyżej: ekspozycja oznacza przepaście. Te jednak niosą za sobą nie tylko ryzyko opłakanego w skutkach wypadku, ale coś jeszcze – reakcję ludzkiej psychiki. Jeśli nigdy nie szliśmy eksponowanym szlakiem, nie możemy wiedzieć, jak zareaguje na takie atrakcje nasza głowa. A atak paniki (widziałam taki osobiście właśnie na drodze na Rysy) jest w górach bardzo niebezpieczny (nieskoordynowane i gwałtowne ruchy, niezdolność do podjęcia spokojnej decyzji, oczy przesłonięte mgłą łez…). Oczywiście gdzieś się trzeba z tą ekspozycją po raz pierwszy zmierzyć. Jasne. Ale, litości, nie na Rysach! Dlaczego? Wracamy do punktu pierwszego: bo to szlak długi. Bo tych eksponowanych i trudnych kawałków jest tam wiele dziesiątek, jeśli nie setek metrów. A co jeśli nasza łepetyna przestanie współpracować w połowie, bo nieprzyzwyczajona do takiego czadu, zwyczajnie się tym zmęczy…?I właściwie to tyle, ale z powyższego wynika niestety bardzo często jeszcze parę kolejnych implikacji, takich jak: problemy kondycyjne, nieodpowiednie wyposażenie, brak przygotowania do zmieniających się warunków pogodowych i nieumiejętna reakcja na nie…Ucząc się czegoś, popełniamy błędy. To oczywiste. Każdy, robiąc coś po raz pierwszy, ma prawo nie wiedzieć wszystkiego, pomylić się. Na łatwych szlakach za drobne pomyłki góry dają tylko prztyczka w nos. Zbieramy te prztyczki i już wiemy, co jest nam w czasie wędrówki niezbędne, a co trzeba wywalić z plecaka, bo dźwigamy niepotrzebnie. Wiemy, jak czas ze szlakowskazu ma się do naszego tempa chodzenia. Znamy reakcję naszego organizmu na długotrwałe zmęczenie i na przepaścistość idziemy w góry (albo w nowe, wyższe i trudniejsze niż dotychczas góry) po raz pierwszy – nie mamy o tym wszystkim bladego choćby z polskiego szlaku na Rysy:Dolna część szlaku, tuż nad Czarnym StawemPrzebieg szlaku ponad Bulą. Za tym wyraźnym wypłaszczeniem zaczyna się stromy, skalisty teren wyposażony w wiedzie grzędą, czyli wypukłą formą bliska to wygląda na przykład tak……i tak…Końcówka szlaku, przejście przez Przełączkę. Łatwe, ale bardzo przepaściste już polski z oddalenia. Polski szlak wiedzie grzędą po lewej stronie od Rysy (głębokiego żlebu na ukos przecinającego górę).Tymczasem na Słowacji…Tak prezentują się Rysy widziane z drugiej strony. Szlak – bardzo wyraźnie widoczny prowadzi turystów szerokim kamienistym terenem i to praktycznie pod same szlak na Rysy różni się od polskiej trasy właściwie wszystkim. To wciąż wymagająca kondycyjnie, długa wycieczka (ale tu schronisko mamy godzinę pod szczytem, zamiast godzin niemal czterech), jednak nieporównywalnie rozkłada się tu trochę bardziej na długie podejście. W Polsce mamy delikatnie wznoszący się asfalt, potem kawalątek spaceru brzegiem stawu, a dalej już w zasadzie ostre napieranie do góry. U naszych sąsiadów wygląda to nieco łagodniej, wysokość zdobywa się bardziej niezauważalnie, przewędrowując długie doliny, a sam atak szczytowy od Chaty pod Rysami nie męczy już aż tak strasznie. Jedyne łańcuchy na trasie znajdują się jeszcze przed schroniskiem, pomagając w przejściu krótkiego odcinka, który może być lekko problematyczny zwłaszcza przy deszczu lub oblodzeniu. Dalej już są zupełnie, ale to zupełnie dlatego, że aż pod same wierzchołki dochodzimy czysto trekkingowo, na nóżkach, bez potrzeby używania rąk (to, co mamy na szlaku od strony północnej nazywa się scramblingiem).W ogóle Rysy od Słowackiej strony wyglądają jak zupełnie przyjazna, usypana z kamieni kopułka. Tamtejszy szlak z bliska też nie zaskakuje – ścieżka wiodąca szerokim kamiennym polem. Przepaści doszukać się można dopiero na szczycie. Trudności też namawiam bynajmniej do bagatelizowania tego szlaku. To wciąż Tatry, grawitacja działa nawet na łatwych ścieżkach i nie potrzeba głębokich otchłani, by się gdzieś stoczyć i zrobić sobie krzywdę. Warunki pogodowe mogą tu zaskoczyć, jak i wszędzie. A i brak odpowiedniego przygotowania, może boleśnie dać znać o jeśli już czujemy, że musimy iść na te Rysy właśnie, i że nic innego nas nie zadowoli, gdy tymczasem nasze tatrzańskie portfolio świeci pustkami – wybór słowackiego szlaku będzie zdecydowanie rozsądniejszą opcją ;).W dole Chata pod Rysami i podejście na Przełęcz na szczyt już rzut oto terenem…Zbliżamy się do wierzchołków: po lewej polski (2499), po prawej słowacki (2503).Nawet tuż pod wierzchołkami teren nie zaskakuje niczym, co mogłoby i… tadaaaam!Wyżej w Polsce się już nie da 😉 (widok z wierzchołka PL na słowacki)Ciekawskich odsyłam do przykurzonej już relacji zawierającej me wrażenia z pierwszego przejścia polskiego szlaku (tam też parę zdjęć ze szczytu i kilka innych ujęć z drogi) – LINK TUTAJ. 🙂Tekst i zdjęcia: Gosia/Ruda z wyboruTagi: opis Rysy szlaki turystyka zdjęcia Stromy i długi szlak z niesamowitymi widokami na otaczające góry i stawy. Warto zobaczyć! Jak wejść na Rysy od polskiej strony? Najlepszym punktem startowym na wycieczkę na Rysy jest schronisko nad Morskim Okiem, niestety bardzo oblegane. Ja, wybierając się na ten szczyt, nocowałam w schronisku w Dolinie Roztoki. Zadzwoniłam dwa dni wcześniej i wciąż mieli wolne miejsca na noc z niedzieli na poniedziałek. Wyruszyłam na szlak o 5 rano, bo na popołudnie zapowiadali burze. Z lekką obawą, czy nie natrafię na jakiegoś niedźwiedzia przeszłam ze schroniska krótką ścieżką do szlaku prowadzącego nad Morskie Oko. To dosyć nudny szlak. 6 km (z parkingu w Palenicy Białczańskiej 9 km) szerokiego asfaltu, głównie w lesie. Można go pokonać bryczką konną, ale ja nie miałabym sumienia męczyć tych zwierząt. Poza tym w góry się jeździ, żeby po nich chodzić ;) Szlak zaczyna się robić ciekawy po dojściu nad Morskie Oko. Ten największy staw w Tatrach jest zawsze pełny turystów. Poza wczesnymi godzinami ;) O 7 rano miałam okazję zobaczyć jego piękno w spokoju i pustce. Dalej szlak prowadzi do Czarnego Stawu pod Rysami, gdzie z Morskiego Oka można dotrzeć w ok. 1 godzinę. Później zobaczysz niesamowity widok z góry na oba stawy. Przy Czarnym Stawie zaczyna się najbardziej wymagająca część szlaku. Z tego miejsca są na szczyt ok. 3 km odległości i 900 m przewyższenia, więc dosyć stromo. Ja byłam tam na początku lipca i miejscami wciąż leżał śnieg, ale sprzęt zimowy nie był potrzebny. Większość szlaku to wąska ścieżka z kamieni. Na wysokości ok. 2200 m zaczyna się najbardziej trudny fragment, ubezpieczony łańcuchami. Jeśli nie masz doświadczenia na takich szlakach albo masz lęk wysokości, pewnie przysporzy ci on sporo trudności i stresu. Nie jest to jednak najtrudniejszy szlak w Tatrach. Jeśli chcesz zdobyć doświadczenie w chodzeniu po szlakach ubezpieczonych łańcuchami, to myślę, że możesz zacząć właśnie od Rysów. Żałuję, że nie mam zdjęć, żeby pokazać, jak wygląda ten fragment szlaku, ale byłam zbyt zmęczona, żeby je robić… Bolała mnie głowa, miałam nudności i byłam tak słaba, że musiałam się zatrzymywać co kilka kroków. Co chwilę ktoś mnie wyprzedzał, a ja się zastanawiałam, czy szybciej zwymiotuję czy zemdleję. I czy to jest choroba wysokościowa, czy mam po prostu za słabą kondycję, albo może za mało wypiłam albo za mało zjadłam…? Nigdy wcześniej nie czułam się tak podczas wędrówek po górach. Na szczęście nie zanosiło się na burzę, więc miałam czas iść powoli. W końcu, ok. 12, dotarłam na szczyt. Ludzi było sporo, mimo że chciałam uniknąć tłumów, dlatego wybrałam się tam poza weekendem. Spędziłam pół godziny na szczycie, odpoczęłam, zjadłam, napiłam się i wciąż było mi niedobrze. Musiała to być więc choroba wysokościowa. Byłam zaskoczona reakcją mojego organizmu, bo przecież 2500 m to nie tak wysoko… Poczułam się lepiej, kiedy zeszłam ok. 200 m a na wysokości ok. 2000 m wszystkie objawy odeszły. Zakończyłam wycieczkę w Palenicy, całość zajęła mi 14 godzin i była to jedna z moich najbardziej wyczerpujących wycieczek po górach. Jak wejść na Rysy od słowackiej strony? Wejście od słowackiej strony jest technicznie znacznie łatwiejsze. Na jednym krótkim fragmencie ubezpieczonym łańcuchami niedawno zostały zamontowane schody, więc teraz praktycznie nie ma tam trudności. Oczywiście spaść i tak można, ale jeśli nie kręcą cię łańcuchy i ekspozycja, a chcesz na własne oczy zobaczyć jak świetne są widoki ze szczytu Rysów, to polecam wybrać się od tej strony. Przenocować można w schronisku nad Popradzkim Stawem, skąd na szczyt są ok. 3,5 godziny albo w schronisku pod Rysami, zaledwie 1h od szczytu. Rekomenduję pierwszą opcję, chyba że nie przeszkadza ci brak łazienki. Jeśli masz dobrą kondycję, to możesz też wyruszyć ze Szczyrbskiego Plesa. Idąc od słowackiej strony warto też pamiętać o ubezpieczeniu od akcji ratowniczych i o tym, że od listopada do połowy czerwca szlak jest oficjalnie zamknięty. Poniżej pare zdjęć ze szlaku od polskiej strony. Od słowackiej akurat szłam w chmurach i deszczu, więc nie mam nic ładnego do pokazania :( Może cię też zainteresować Rysy to góra skazana na popularność. Szczyt wprawdzie niezbyt rzucający się w oczy, z Zakopanego niewidoczny wcale, a znad-morskoocznej perspektywy mylony niejednokrotnie z Niżnimi Rysami. Z innych, odleglejszych punktów mylony w ogóle z czym popadnie. Nieszczególnie też piękny. Pięknym bywa określany Kościelec, Lodowy Szczyt, za piękną uchodzi Wysoka. Jeszcze nie słyszałam natomiast, aby ktoś o Rysach powiedział, że są piękne. Cały ich czar tkwi więc zapewne w ich encyklopedyczności, w pewnym drobnym szczególe, takim mianowicie, że jeden z ich wierzchołków stanowi najwyżej położony punkt powierzchni naszego kraju. Wobec czego wszyscy wychodzimy ze szkolnych murów gotowi dać sobie uciąć dowolną z kończyn w obronie wiedzy, że Rysy mierzą 2499 metrów nad poziomem morza. I tylko brakowi popularyzacji maczet zawdzięczamy, że nikt nam z rozpędu tego i owego nie uciął. Rysy mierzą bowiem 2503 m 2499 m to wysokość jednego z wierzchołków. Tego, którym przebiega granica, owszem. Ale nie zmienia to faktu, że za wysokość szczytu, uznaje się wysokość najwyższego z jego wierzchołków. A nie któregoś tam z kolei. Ale to tak nota bene. Zmierzam do tego, że te Rysy takie sławne, że wszyscy na nie chcą wejść. Doskonale znam ten mechanizm... Tu mała retrospekcja i w pierś się uderzenie. Liceum, jedziem na wycieczkę do Zakopanego, sorka pełniąca wychowawstwo nad mą klasą trochę zarażona górami, ustalamy program pobytu. Jeden dzień chcemy przeznaczyć na typową górską wycieczkę, najchętniej - obejmującą zdobycie jakiegoś fajnego szczytu. Sorka mówi, że możemy na Giewont, wspomina też, że była niegdyś z uczniami na Świnicy, przy czym to drugie artykułuje trochę chyba zastanawiając się pomiędzy kolejnymi sylabami, czy oby na pewno powinna to mówić. Na to my rzucamy krótko i konkretnie: - A na Rysy da się wejść? - No... da się... - To my chcemy na Rysy! Także tego. Wzięła nas na Przysłop Miętusi. I dobrze zrobiła. No i jeszcze Korona Gór Polski. Wiele osób trafia na szlak na Rysy, bo to ostatnia górka, jaka im pozostała do zaliczenia KGP. Że w niczym charakterem nie przystająca do poprzednich - o tym nie zawsze wiedzą... Tymczasem pierwsze tatrzańskie wycieczki powinny być poprzedzone gruntownym przygotowaniem obejmującym przede wszystkim teoretyczne zaznajomienie się w trudnościami wybranego szlaku. Lektura przewodnika, przewertowanie mapy, w dobie internetyzacji wszystkiego - także przejrzenie opisów i wrażeń spisanych przez samych turystów, udostępnionych przez nich zdjęć, filmów. To powinna być podstawa. A dopiero na niej opierać się może racjonalna decyzja o wyjściu w góry. Szlak prowadzący na Rysy od strony polskiej, jest, obiektywnie rzecz ujmując, jednym z trudniejszych tatrzańskich szlaków. Wprawdzie przy dobrej pogodzie, nie powinien sprawić trudności względnie sprawnej osobie, o przynajmniej średniej kondycji, wprawdzie jakoś tam wchodzą tabuny zdobywców z przypadku i wprawdzie jakoś schodzą zwykle bez drobnych choć zadraśnięć, jednak istnieje cały szereg pewnych "ALE": 1. Szlak jest bardzo długi. Nie tylko licząc od Palenicy. Nawet ruszając od Morkiego Oka, decydujemy się na kilka godzin przebywania w górskim, stromym i trudnym terenie. Bez możliwości schronienia. Bez możliwości szybkiego wycofu. 2. Szlak przebiega stromym terenem. Utrata równowagi lub poślizgnięcie może skutkować wielosetmetrowym upadkiem, a ten poważnym poturbowaniem lub śmiercią. 3. Występuje ekspozycja. Chodzi mniej więcej o to samo, co powyżej: ekspozycja oznacza przepaście. Te jednak niosą za sobą nie tylko ryzyko opłakanego w skutkach wypadku, ale coś jeszcze - reakcję ludzkiej psychiki. Jeśli nigdy nie szliśmy eksponowanym szlakiem, nie możemy wiedzieć, jak zareaguje na takie atrakcje nasza głowa. A atak paniki (widziałam taki osobiście właśnie na drodze na Rysy) jest w górach bardzo niebezpieczny (nieskoordynowane i gwałtowne ruchy, niezdolność do podjęcia spokojnej decyzji, oczy przesłonięte mgłą łez...). Oczywiście gdzieś się trzeba z tą ekspozycją po raz pierwszy zmierzyć. Jasne. Ale, litości, nie na Rysach! Dlaczego? Wracamy do punktu pierwszego: bo to szlak długi. Bo tych eksponowanych i trudnych kawałków jest tam wiele dziesiątek, jeśli nie setek metrów. A co jeśli nasza łepetyna przestanie współpracować w połowie, bo nieprzyzwyczajona do takiego czadu, zwyczajnie się tym zmęczy...? I właściwie to tyle, ale z powyższego wynika niestety bardzo często jeszcze parę kolejnych implikacji, takich jak: problemy kondycyjne, nieodpowiednie wyposażenie, brak przygotowania do zmieniających się warunków pogodowych i nieumiejętna reakcja na nie... Ucząc się czegoś, popełniamy błędy. To oczywiste. Każdy, robiąc coś po raz pierwszy, ma prawo nie wiedzieć wszystkiego, pomylić się. Na łatwych szlakach za drobne pomyłki góry dają tylko prztyczka w nos. Zbieramy te prztyczki i już wiemy, co jest nam w czasie wędrówki niezbędne, a co trzeba wywalić z plecaka, bo dźwigamy niepotrzebnie. Wiemy, jak czas ze szlakowskazu ma się do naszego tempa chodzenia. Znamy reakcję naszego organizmu na długotrwałe zmęczenie i na przepaścistość terenu. Gdy idziemy w góry (albo w nowe, wyższe i trudniejsze niż dotychczas góry) po raz pierwszy - nie mamy o tym wszystkim bladego choćby pojęcia. Zdjęcia z polskiego szlaku na Rysy: Dolna część szlaku, tuż nad Czarnym Stawem. Przebieg szlaku ponad Bulą. Za tym wyraźnym wypłaszczeniem zaczyna się stromy, skalisty teren wyposażony w łańcuchy. Szlak wiedzie grzędą, czyli wypukłą formą terenu. Z bliska to wygląda na przykład tak... ...i tak... Końcówka szlaku, przejście przez Przełączkę. Łatwe, ale bardzo przepaściste miejsce. Widać już polski wierzchołek. Rysy z oddalenia. Polski szlak wiedzie grzędą po lewej stronie od Rysy (głębokiego żlebu na ukos przecinającego górę). Tymczasem na Słowacji... Tak prezentują się Rysy widziane z drugiej strony. Szlak - bardzo wyraźnie widoczny prowadzi turystów szerokim kamienistym terenem i to praktycznie pod same wierzchołki. Słowacki szlak na Rysy różni się od polskiej trasy właściwie wszystkim. To wciąż wymagająca kondycyjnie, długa wycieczka (ale tu schronisko mamy godzinę pod szczytem, zamiast godzin niemal czterech), jednak nieporównywalnie łatwiejsza. Przewyższenie rozkłada się tu trochę bardziej na długie podejście. W Polsce mamy delikatnie wznoszący się asfalt, potem kawalątek spaceru brzegiem stawu, a dalej już w zasadzie ostre napieranie do góry. U naszych sąsiadów wygląda to nieco łagodniej, wysokość zdobywa się bardziej niezauważalnie, przewędrowując długie doliny, a sam atak szczytowy od Chaty pod Rysami nie męczy już aż tak strasznie. Jedyne łańcuchy na trasie znajdują się jeszcze przed schroniskiem, pomagając w przejściu krótkiego odcinka, który może być lekko problematyczny zwłaszcza przy deszczu lub oblodzeniu. Dalej już są zupełnie, ale to zupełnie niepotrzebne. Niepotrzebne dlatego, że aż pod same wierzchołki dochodzimy czysto trekkingowo, na nóżkach, bez potrzeby używania rąk (to, co mamy na szlaku od strony północnej nazywa się scramblingiem). W ogóle Rysy od Słowackiej strony wyglądają jak zupełnie przyjazna, usypana z kamieni kopułka. Tamtejszy szlak z bliska też nie zaskakuje - ścieżka wiodąca szerokim kamiennym polem. Przepaści doszukać się można dopiero na szczycie. Trudności też brak. Nie namawiam bynajmniej do bagatelizowania tego szlaku. To wciąż Tatry, grawitacja działa nawet na łatwych ścieżkach i nie potrzeba głębokich otchłani, by się gdzieś stoczyć i zrobić sobie krzywdę. Warunki pogodowe mogą tu zaskoczyć, jak i wszędzie. A i brak odpowiedniego przygotowania, może boleśnie dać znać o sobie. Jednak, jeśli już czujemy, że musimy iść na te Rysy właśnie, i że nic innego nas nie zadowoli, gdy tymczasem nasze tatrzańskie portfolio świeci pustkami - wybór słowackiego szlaku będzie zdecydowanie rozsądniejszą opcją ;). W dole Chata pod Rysami i podejście na Przełęcz Waga. Stąd na szczyt już rzut beretem. Takim oto terenem... Zbliżamy się do wierzchołków: po lewej polski (2499), po prawej słowacki (2503). Nawet tuż pod wierzchołkami teren nie zaskakuje niczym, co mogłoby przestraszyć. No i... tadaaaam! Wyżej w Polsce się już nie da ;). (widok z wierzchołka PL na słowacki) Ciekawskich odsyłam do przykurzonej już relacji zawierającej me wrażenia z pierwszego przejścia polskiego szlaku (tam też parę zdjęć ze szczytu i kilka innych ujęć z drogi) - LINK TUTAJ. :)

szlak na rysy zdjęcia